Il calendario Giuliano

Come si esprimono le date in latino?

Mentre l'italiano esprime con il numerale cardinale l'anno, il giorno e l'ora, il latino ricorre invece all'ordinale per indicare il giorno, come puoi rilevare dalla tabella:

1. se la data coincide con uno dei giorni fissi come il primo giorno del mese (= Kalendae) oppure con il 5 o il 7 del mese (= Nonae) oppure con il 13 o il 15 del mese (= Idus) si usa il complemento di tempo determinato in ablativo: Kalendis, Nonis, Idibus + l'aggettivo corrispondente al mese in questione;


2. se la data coincide con il giorno che precede i giorni fissi (le Calende, le None, le Idi), viene indicata con pridie + Kalendas, Nonas, Idus + l'aggettivo corrispondente al mese in questione;


3. se la data invece coincide con gli altri giorni del mese, bisogna contare quanti giorni mancano al successivo giorno fisso del mese (comprendendo sia il giorno di partenza sia quello di arrivo): il 10 Giugno sarà il quarto giorno prima delle Idi di Giugno in quanto si conta a partire dal 13, giorno delle Idi di Giugno, a ritroso fino al 10 compreso:

Esempio:

a. d. (= ante diem) VIII Idus Martias, anno ducentesimo tricesimo quarto a. Ch. n.(= ante Christum natum), hora secunda = l'8 marzo del 234 a.C. alle 8

Giorni del mese	Marzo, Maggio, Luglio, Ottobre 31 giorni	Gennaio, Agosto, Dicembre 31 giorni	Aprile, Giugno, Settembre, Novembre 30 giorni	Febbraio 28 giorni (29 se bisestile)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31	Kalendis a. d. VI Nonas a. d. V Nonas a. d. IV Nonas a. d. III Nonas pridie Nonas Nonis a. d. VIII Idus a. d. VII Idus a. d. VI Idus a. d. V Idus a. d. IV Idus a. d. III Idus pridie Idus Idibus a. d. XVII Kalendas a. d. XVI Kalendas a. d. XV Kalendas a. d. XIV Kalendas a. d. XIII Kalendas a. d. XII Kalendas a. d. XI Kalendas a. d. X Kalendas a. d. IX Kalendas a. d. VIII Kalendas a. d. VII Kalendas a. d. VI Kalendas a. d. V Kalendas a. d. IV Kalendas a. d. III Kalendas pridie Kalendas	Kalendis a. d. IV Nonas a. d. III Nonas pridie Nonas Nonis a. d. VIII Idus a. d. VII Idus a. d. VI Idus a. d. V Idus a. d. IV Idus a. d. III Idus pridie Idus Idibus a. d. XIX Kalendas a. d. XVIII Kalendas a. d. XVII Kalendas a. d. XVI Kalendas a. d. XV Kalendas a. d. XIV Kalendas a. d. XIII Kalendas a. d. XII Kalendas a. d. XI Kalendas a. d. X Kalendas a. d. IX Kalendas a. d. VIII Kalendas a. d. VII Kalendas a. d. VI Kalendas a. d. V Kalendas a. d. IV Kalendas a. d. III Kalendas pridie Kalendas	Kalendis a. d. IV Nonas a. d. III Nonas pridie Nonas Nonis a. d. VIII Idus a. d. VII Idus a. d. VI Idus a. d. V Idus a. d. IV Idus a. d. III Idus pridie Idus Idibus a. d. XVIII Kalendas a. d. XVII Kalendas a. d. XVI Kalendas a. d. XV Kalendas a. d. XIV Kalendas a. d. XIII Kalendas a. d. XII Kalendas a. d. XI Kalendas a. d. X Kalendas a. d. IX Kalendas a. d. VIII Kalendas a. d. VII Kalendas a. d. VI Kalendas a. d. V Kalendas a. d. IV Kalendas a. d. III Kalendas pridie Kalendas	Kalendis a. d. IV Nonas a. d. III Nonas pridie Nonas Nonis a. d. VIII Idus a. d. VII Idus a. d. VI Idus a. d. V Idus a. d. IV Idus a. d. III Idus pridie Idus Idibus a. d. XVI Kalendas a. d. XV Kalendas a. d. XIV Kalendas a. d. XIII Kalendas a. d. XII Kalendas a. d. XI Kalendas a. d. X Kalendas a. d. IX Kalendas a. d. VIII Kalendas a. d. VII Kalendas a. d. VI Kalendas a. d. V Kalendas a. d. IV Kalendas a. d. III Kalendas pridie Kalendas